Prawo regulujące ochronę roślin to Dz.U.2020 poz. 424 Ustawa z dnia 13 lutego 2020 r. o ochronie roślin przed agrofagami. Agrofagi, czyli patogeny zagrażające plantacjom, mogą w znacznym stopniu wpłynąć negatywnie na jakość i wielkość zbiorów owoców. Warto zatem pamiętać o podstawowych zasadach integrowanej ochrony roślin, gdzie stosowanie chemicznych środków ochrony roślin powinno być ostatecznością i ograniczone do niezbędnego minimum.
Monitoring agrofagów
Pierwsza zasada to znajomość agrofaga, którego zwalczania plantator ma się podjąć. Oprócz wizualnej lustracji plantacji czy sadu warto wykorzystać także dostępne narzędzia, takie jak np. pułapki feromonowe, lepowe, zapachowe. W sadach jabłoniowych i innych drzew owocowych za pomocą pułapek feromonowych można monitorować pojawienie szkodliwych motyli, np. kilku gatunków zwójkówek liściowych czy owocówek – jabłkóweczki i śliwkóweczki. Ponadto feromony mogą także być wykorzystane do monitoringu szkodników na plantacjach truskawki – występowania kwieciaka malinowca czy przeziernika porzeczkowca w nasadzeniach porzeczki czarnej, czerwonej i agrestu, bądź pryszczarka namalinka łodygowego i przeziernika malinowca na malinie. Na pułapkach barwnych lepowych można z dobrym efektem monitorować moment wylotu i wielkość populacji nasionnicy trześniówki w sadach czereśniowych i wiśniowych, owocnic w sadach jabłoniowych, gruszowych i śliwowych, czy też wciornastków w uprawie truskawki czy maliny. Informacja dotycząca momentu pojawu szkodnika w nasadzeniach to wskazówka dla sadownika o odpowiednim terminie wykonania zabiegu ochrony, tak aby nie był chybiony i przyniósł jak najlepszy efekt.
Niechemiczne metody ochrony roślin
Metoda hodowlana
Polega na wykorzystaniu odmian, które są genetycznie odporne na najgroźniejsze choroby lub
szkodniki. W praktyce powszechne jest wykorzystanie odmian jabłoni odpornych np. na sprawcę
parcha jabłoni – grzyb Venturia inaequalis. Ponadto coraz więcej odmian truskawki charakteryzuje się
odpornością na choroby systemu korzeniowego czy mączniaka prawdziwego truskawki, a maliny – na
patogeny będące przyczyną zamierania pędów.
Metoda mechaniczna
Polega na wykorzystaniu narzędzi do walki z chwastami. Służy do ograniczania zachwaszczenia na
plantacjach truskawki oraz w sadach do utrzymania czystej gleby w rzędach drzew. Dodatkowo na
plantacjach maliny czy borówki wysokiej coraz częściej wykorzystywane są agrowłókniny do głuszenia
chwastów w rzędach roślin. Maszyny do uprawy gleby są także często wykorzystywane do ograniczania populacji szkodników bytujących w glebie, takich jak np. stadia larwalne chrabąszczy.
Metoda biologiczna
W biologicznej ochronie roślin wykorzystywane są najczęściej mikroorganizmy: grzyby i bakterie albo
substancje pochodzenia naturalnego, np. azadirachtyna lub substancje pochodzenia roślinnego np.
olej rydzowy, olejek pomarańczowy. Wskazane jest również stosowanie środków działających
mechanicznie takich jak polimery silikonowe. Inny aspekt to wykorzystanie wrogów naturalnych
szkodników, drapieżców np. roztoczy drapieżnych z rodziny dobroczynkowatych (Phytoseiidae) lub
parazytoidów i drapieżców z rodziny męczelkowatych (Braconidae), czy gąsienicznikowatych
(Ichneumonidae).
Chemiczne metody ochrony roślin
Wszystkie środki ochrony roślin mogą być stosowane tylko w tych uprawach, do których ochrony
zostały zarejestrowane i tylko w dawkach, które zostały zarekomendowane w etykiecie stosowania.
Sadownik nie powinien przekraczać rekomendowanych dawek środków ochrony zapisanych w
etykiecie oraz liczby zabiegów w sezonie, jakie rekomenduje producent danego środka ochrony
roślin.
Aby nie doszło do skażenia środowiska naturalnego, w tym zanieczyszczenia wód gruntowych i
powierzchniowych, należy zachować odległość 3 m (opryskiwacze sadownicze) lub 1 m (opryskiwacze
polowe) od zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo. Nie należy także
stosować środków ochrony roślin, gdy prędkość wiatru przekracza 4 m/s, aby zapobiec znoszeniu
cieczy użytkowej na sąsiadujące działki i pola uprawne. Reguluje to Rozporządzenie Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 31 marca 2014 r. sprawie warunków stosowania środków ochrony
roślin. Dz. U z dnia 23 kwietnia 2014 r. poz. 516.
W celu ochrony owadów zapylających wszystkie zabiegi ochrony należy wykonywać po zakończeniu
oblotu owadów pożytecznych, a w szczególności pszczół. Do zabiegów należy także wykorzystywać
takie środki ochrony, które nie stanowią zagrożenia dla zapylaczy (należy wyeliminować pyretroidy).
Przy wykonywaniu zabiegu ochrony należy zachować odległość co najmniej 20 m od pasiek i 3 m od
dróg publicznych.
Źródło: Biuro prasowe "Czas na zrównoważoną produkcję owoców"
