Po zakończeniu II wojny światowej nowi mieszkańcy przybyli z Polski na ziemie odzyskane w północno-wschodnich rejonach dzisiejszego województwa warmińsko-mazurskiego. Postanowili zorganizować się i utworzyć firmę, która będzie pomocną w zaopatrzeniu ludności w podstawowe artykuły żywnościowe i przemysłowe. Założenie takiej firmy w formie spółdzielni zapoczątkowali nieżyjący już Wacław Koleśnik i Jan Klepacki. Spółdzielnia pierwotnie powstała w miejscowości Grabów (obecnie wieś Upałty). Data wpisu do rejestru sądowego to 2 kwietnia 1947 r.
Początki działalności były bardzo trudne. Skupiano się na pozyskiwaniu członków wśród okolicznych rolników i współpracy ze środowiskiem wiejskim. Towary dowożono głównie furmankami. Z każdym rokiem Spółdzielnia zyskiwała coraz większą popularność. Rozszerza swoją działalność i przenosi siedzibę do Giżycka. Otrzymuje nazwę Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”. W owym czasie posiadała już osiem sklepów, w tym jeden w Giżycku pod nazwa „Rolnik”.
Oprócz działalności handlowej organizuje skup trzody chlewnej i bydła, później jaj. Zaopatruje rolników w środki ochrony roślin, maszyny i narzędzia rolnicze. Uruchamia dwa młyny w Upałtach i w Giżycku, aby zaopatrzyć swoje dwie piekarnie. Bierze udział w życiu społecznym wsi, zwracając dużą uwagę na współpracę z kobietami i młodzieżą.
Lata bogate i ubogie
Kolejne lata działalności Spółdzielni były bardzo trudne, ale sprzyjające rozwojowi. Pod koniec 1950 r. prezesem Spółdzielni został Jan Wawrzyniak, który pełnił tą funkcję do końca 1981 r. W tym okresie firma dokonała dużych inwestycji. Wybudowano nową siedzibę w miejscowości Gajewo (obecna siedziba Spółdzielni) oraz postawiono nową piekarnię.
Spółdzielnia już w nowej bazie posiadała skup skór, złomu i zboża. Handlowała opałem i nawozami. Rolnicy, którzy byli również członkami Spółdzielni mogli sprzedać swoje plony i kupić środki niezbędne do produkcji rolnej. W latach 90. działalność Spółdzielni, w wyniku nowego ładu gospodarczego i żywiołowo wzrastającej konkurencji była ograniczona. Walka o przetrwanie była trudna, zdarzały się lata bogate i te bardzo ubogie.
Obecnie Spółdzielnia zrzesza 24 członków i zatrudnia około 80 pracowników. Działa w wielu powiatach woj. warmińsko-mazurskiego, dostarczając pieczywo. Zarząd Spółdzielni jest trzyosobowy. Sprawują go: Elżbieta Junowicz – prezes zarządu, Henryk Sulewski – zastępca prezesa i Bożena Mirosława Radzymińska – członek zarządu. Przewodniczącą 5-osobowej Rady Nadzorczej jest Jadwiga Warakomska.
Gajewo piekarnią stoi
Obecnie działalność Spółdzielni skupia się na handlu i produkcji piekarniczo-ciastkarskiej. Widoczna jest ciągła dbałość o placówki handlowe i piekarnię. Przeprowadzono modernizację działalności handlowej, skupiając się na przestawieniu sklepów tradycyjnych na sklepy samoobsługowe. Ekspansja supermarketów była tak olbrzymia, że aby być firmą konkurencyjną Spółdzielnia weszła we współpracę z franczyzodawcą znanym na runku krajowym.
Udało się przetrwać najtrudniejszy okres i rozwinąć handel w 4 Delikatesach Centrum. W miejscowości Bystry i Wilkasy Spółdzielnia posiada własne sklepy prowadzone pod tym szyldem, natomiast w Giżycku dwa sklepy. Wyroby piekarnicze i ciastkarskie można również nabyć w sklepie typowo piekarniczym w Giżycku oraz w sklepie „Groszek” na bazie gospodarczej w Gajewie. Ogółem w 2023 r. Spółdzielnia osiągnęła przychód netto w wysokości ponad 31 mln. zł.
Ważną działalnością dla Spółdzielni jest piekarnia. Produkcja wynosi 750 ton rocznie. Obejmuje bardzo szeroki asortyment, poczynając od chleba baltonowskiego po gamę chlebów razowych i bułek. A także wyrobów ciastkarskich, ciast i tortów. Spółdzielnia dba o jakość swoich wyrobów, ciągle wzbogaca asortyment. Wpływ rynku jest bardzo duży. Zmniejszenie liczby mieszkańców w Gajewie i okolicach też jest bardzo odczuwalne. W efekcie przyszłość Spółdzielni głównie będzie opierała się na tym, co stworzono do tej pory. Spółdzielnia wykorzystuje wszelkie możliwości przy zakupie nowoczesnych urządzeń do piekarni, korzystając z dotacji i jednocześnie usprawniając pracę piekarzy.
Z duchem czasu
I tak w 2010 roku w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Warmii i Mazur Spółdzielnia zrealizowała projekt „Podniesienie konkurencyjności GS „Samopomoc Chłopska” w Giżycku poprzez inwestycje w innowacyjne rozwiązania technologiczne”. Ogólna wartość projektu 1,38 mln zł współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (dofinansowanie 452 tys. zł.).
Ponownie w ramach RPO Warmii i Mazur za lata 2014-2020 zrealizowano program głębokiej kompleksowej modernizacji budynku piekarni – ciastkarni w Gajewie. Ogólna wartość projektu 693 tys. zł. (dofinansowanie UE 439 tys. zł.).
W latach 2023-2024 Spółdzielnia realizowała projekt (wsparcie mikro, małych i średnich przedsiębiorstw) dofinansowany z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W ramach projektu zakupiono urządzenia dla piekarni: mieszałkę spiralną z dzieżą wyjezdną, rogalikarkę, garownię, urządzenie dozująco-nadziewające, krajalnicę oraz oprogramowanie do procesu zarządzania produkcją wyrobów piekarniczych i cukierniczych. Całkowita wartość projektu ponad 834 tys. zł., w tym dotacja 339 tys. zł. (rozliczenie dotacji w toku).
Podsumowując: za największą wartość Zarząd uważa swoją 80-osobową załogę pracowników. Tych z wieloletnim stażem jest coraz mniej. Dużo jest młodych, odpowiedzialnych i dobrze rokujących pracowników. Ich głos jest istotny dla Zarządu. Majątek Spółdzielni jest w pełni wykorzystany i zadbany. Działalność idzie z duchem czasu. (H.D.)
