Sektor rolnictwa ekologicznego w Polsce rozwija się dynamicznie i konsekwentnie, wchodząc w nową fazę stabilnego wzrostu. Z raportu IJHARS „O stanie rolnictwa ekologicznego w Polsce w latach 2023–2024” wynika, że wzrosła zarówno liczba producentów ekologicznych, jak i powierzchnia użytków rolnych prowadzonych metodami ekologicznymi. Najwięcej gospodarstw z certyfikatem funkcjonuje w województwach podlaskim, warmińsko-mazurskim i mazowieckim. Dane potwierdzają, że rolnictwo ekologiczne w Polsce rozwija się nie tylko ilościowo. Także jakościowo – umacniając swoją pozycję w strukturze krajowej produkcji rolnej.
Więcej gospodarstw ekologicznych, więcej hektarów.
Według danych IJHARS, liczba producentów ekologicznych wzrosła z 23 995 w 2023 roku do 24 793 w 2024 roku, co oznacza wzrost o 3,3% rok do roku. Jeszcze wyraźniejszy progres widać w powierzchni upraw ekologicznych:
- w 2023 roku – 636 021,41 ha,
- w 2024 roku – 691 471,1 ha.
To imponujący przyrost o ponad 55 tysięcy hektarów w ciągu zaledwie dwunastu miesięcy. Autorzy raportu zauważają, że „łączna powierzchnia użytków rolnych, na których stosowana była ekologiczna metoda produkcji, wykazuje od 2019 roku tendencję wzrostową”. Najwięcej gospodarstw ekologicznych funkcjonuje w województwach podlaskim, warmińsko-mazurskim i mazowieckim, najmniej – w opolskim i śląskim. Największy przyrost liczby ekologicznych producentów w latach 2023–2024 odnotowano w województwach: pomorskim (wzrost o 16,6 %) oraz wielkopolskim (o 15,6 %).
Ekogospodarstwa coraz większe i bardziej zróżnicowane
Struktura ekologicznych gospodarstw pokazuje, że ten segment nie jest już domeną drobnych rolników. W 2024 roku ponad 60% stanowiły gospodarstwa o powierzchni 10–50 ha, a rośnie udział gospodarstw dużych – powyżej 50 ha. To znak, że rolnictwo ekologiczne staje się realną alternatywą ekonomiczną, a nie tylko stylem życia. Coraz więcej dużych producentów włącza się w rynek żywności ekologicznej, inwestując w certyfikację, nowoczesne technologie i sprzedaż bezpośrednią.
Przetwórstwo ekologiczne – mocne ogniwo łańcucha
Rosnąca liczba gospodarstw idzie w parze z rozwojem krajowego przetwórstwa ekologicznego. Jak czytamy w raporcie, „Struktura polskiego rolnictwa ekologicznego jest zdominowana przez produkcję roślinną, przy czym największy udział w powierzchni upraw mają zboża oraz rośliny na paszę.” To oznacza, że rozwój sektora ekologicznego to nie tylko więcej hektarów, ale rosnące znaczenie całego łańcucha – uprawy, przetwórstwo i sprzedaż.
Jak podaje IJHARS, w 2024 roku:
- 34% stanowiło przetwórstwo owoców i warzyw,
- 35,1% – produkcja pozostałych artykułów spożywczych,
- 13,3% – przetwórstwo zbóż,
- 4,5% – tłuszczów,
- 4,2% – mięsa,
- 3,3% – kawy i herbaty,
- 2,7% – mleka
To sygnał, że polska branża ekologiczna wchodzi w fazę integracji pionowej – od pola po gotowy produkt. Przetwórcy coraz częściej współpracują z lokalnymi gospodarstwami, tworząc krótkie łańcuchy dostaw i rozwijając eksport produktów ekologicznych o wysokiej wartości dodanej.
Wsparcie finansowe: PROW i nowy Plan Strategiczny WPR
Rozwój sektora ekologicznego nie byłby możliwy bez stabilnego systemu dopłat. Raport przypomina, że w latach 2023–2024 producenci mogli korzystać zarówno z instrumentów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW 2014–2020), jak i z nowego Planu Strategicznego Wspólnej Polityki Rolnej (PS WPR 2023–2027). „Rolnictwo ekologiczne w Polsce jest wspierane finansowo poprzez dopłaty dla producentów realizujących działanie Rolnictwo ekologiczne. Rolnicy podejmują zobowiązanie do prowadzenia produkcji ekologicznej przez okres pięciu lat.” Wprowadzono też nowe warianty wsparcia, m.in. premie dla gospodarstw zrównoważonych roślinno-zwierzęcych oraz dla małych gospodarstw ekologicznych.
Certyfikacja i kontrola – filar zaufania
Polski system nadzoru nad rolnictwem ekologicznym należy do najbardziej rozwiniętych w UE. W 2024 roku działało 13 jednostek certyfikujących, nadzorowanych przez IJHARS. W tym samym roku w Polsce zarejestrowanych było 909 inspektorów rolnictwa ekologicznego, co oznacza wzrost o ponad 100 w porównaniu z rokiem 2023. Jak czytamy w raporcie, „system kontroli w rolnictwie ekologicznym w Polsce działa w oparciu o przepisy unijne i krajowe, zapewniając wiarygodność oznaczeń ekologicznych”.
Polska na tle Europy
Według danych Eurostatu, w 2023 roku w krajach UE działało ponad 284 tysiące gospodarstw ekologicznych i 100 tysięcy przetwórców. Najwięcej – we Włoszech, Francji i Niemczech. Polska – z udziałem powierzchni ekologicznej na poziomie ok. 5% użytków rolnych, plasuje się wciąż poniżej średniej unijnej. Ale tempo wzrostu jest jednym z najwyższych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej.
Wyzwania i perspektywy
Rolnictwo ekologiczne w Polsce jest rosnącym filarem zielonej gospodarki. Wzrost liczby gospodarstw, powierzchni upraw i rozwój przetwórstwa dowodzą, że dojrzewa. Jednak – jak wskazują eksperci, aby utrzymać ten trend, potrzebne są dalsze działania w kluczowych obszarach:
- Uproszczenie procedur certyfikacji – aby jeszcze więcej producentów mogło efektywnie przejść na produkcję ekologiczną.
- Silniejsza promocja produktów ekologicznych – aby popyt nadążał za podażą.
- Długofalowe wsparcie finansowe w ramach WPR i programów krajowych – by trend wzrostowy nie wygasł.
- Edukacja i doradztwo dla rolników ekologicznych – co wskazują eksperci IJHARS jako kluczowe elementy dalszego wzrostu.
Źródło: IJHARS, agronomist.pl
