Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił 23 sierpnia 2022 roku do wicepremiera Henryka Kowalczyka o zmianę warunków dostępu do ekoschematu Rolnictwo węglowe w ramach praktyki Zróżnicowana struktura upraw, planowanego w ramach interwencji pn. Systemy na rzecz klimatu i środowiska (PS dla WPR 2023-2027). Planowe wejście w przepisów to 2023 r.
Samorząd rolniczy zwraca uwagę, że warunkiem realizacji ww. ekoschematu jest uprawa co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym udział zbóż i rzepaku nie przekracza 65%. Tymczasem, według KRIR, połączenie rzepaku i zbóż, jako jednego rodzaju upraw, jest niewłaściwe i nielogiczne. Izba podkreśla, że rzepak nie jest zbożem, należy do rodziny krzyżowych, a nie traw, a jego udział w płodozmianie jest korzystny dla gleby. Wprowadzane ograniczenie uprawy rzepaku jest niezgodne z dobrą praktyką rolniczą – zaznaczył KRIR.
Dlatego Rada „zdecydowanie sprzeciwia się temu zapisowi i wnioskuje do Pana Premiera o zmianę, która będzie możliwa do zaakceptowania przez rolników”.
„Zdaniem samorządu rolniczego powyższy warunek powinien dotyczyć zbóż, których łączny udział w strukturze zasiewów wynosi około 80% i słusznym wydaje się zachęcanie do zmniejszenie ich udziału do 65%” – podkreśla KRIR.
MRiRW odpowiada KRIR: małe szanse na zmianę
W odpowiedzi na pismo KRIR, resort rolnictwa wyjaśnił, że w ramach ww. praktyki obowiązuje wymóg prowadzenia co najmniej 3 różnych upraw na gruntach ornych w gospodarstwie, przy czym:
- udział głównej uprawy w strukturze zasiewów nie przekracza 65% i udział najmniejszej uprawy nie może być mniejszy niż 10%,
- co najmniej 20% w strukturze zasiewów stanowią uprawy gatunków roślin mających pozytywny wpływ na bilans glebowej materii organicznej (m.in. bobowate) oraz
- udział łącznie zbóż i rzepaku w strukturze zasiewów nie przekracza 65% oraz
- udział upraw mających ujemny wpływ na bilans materii organicznej (m.in. okopowe) nie przekracza 30%.
Jak zaznacza MRiRW, celem praktyki jest poprawa jakości gleby i potrzeba odbudowy materii organicznej poprzez wzbogacenie struktury upraw o gatunki roślin, które wpływają zarówno na dodatni bilans materii organicznej, jak i na zwiększanie się różnorodności biologicznej. Ponadto, do ochrony różnorodności biologicznej wymóg udziału co najmniej trzech różnych upraw w gospodarstwie przyczyni się do ograniczania monokultur na gruntach ornych. Dlatego też w określeniu wymogów ww. praktyki uwzględniono m. in. wartości współczynników reprodukcji i degradacji glebowej materii organicznej, powszechnie stosowane w literaturze i wykorzystywane przez doradców rolniczych. Ten sam poziom współczynnika dla zbóż i rzepaku stanowił podstawę do ich łącznego potraktowania.
Dalej resort rolnictwa stwierdza, że powyższe wymogi zostały wypracowane w ramach konsultacji i negocjacji z Komisją Europejską zapisów projektu Planu Strategicznego. W trakcie negocjacji propozycje zawarte w projekcie były analizowane i oceniane przez Komisję w szczególności pod kątem spełniania wyższych wymogów środowiskowych – takie podejście wpłynęło m.in. na podwyższenie ambicji środowiskowych norm dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska (DKR, ang. GAEC) w ramach warunkowości.
„W tym kontekście, w odniesieniu do ekoschematów Komisja zwracała ponadto uwagę, że nie mogą one wynagradzać praktyk stanowiących zwykłą praktykę rolniczą, ale muszą wykraczać poza nią i być ambitniejsze w celu realizacji tych zwiększonych celów środowiskowych” – podkreślono w odpowiedzi udzielonej KRIR.
Resort rolnictwa zaznacza natomiast, że biorąc pod uwagę powyższe stanowisko KRIR podjęto rozmowy z Komisją Europejską, aby w pierwszej możliwej zmianie Planu Strategicznego, mającej zastosowanie od 2023 r., wyłączyć rzepak z wymogu ograniczającego łączny udział zbóż i rzepaku do 65% w strukturze zasiewów w ramach praktyki Zróżnicowana struktura upraw w ramach ekoschematu Rolnictwo węglowe i zarządzanie składnikami odżywczymi.
„Komisja Europejska zwraca jednak uwagę, że żadne zmiany prowadzące do obniżenia ambicji środowiskowych nie mogą zostać zaakceptowane” – podkreśla w odpowiedzi dla samorządu rolniczego MRiRW.
